Kocaya itaatte sınır nedir?
İslam’da kadının kocasına itaat etmesi gerektiği söyleniyor. Bunun ölçüsü nedir? Kocasının vücudundaki irinleri kadının yalaması yine de kadının kocasının hakkını ödemesine yetmez diye bir hadis okudum. Sahih olmadığı söylense de sanırım itaat konusu ciddi bir konu. Bu konuda başka hadisler de var ama benim aklıma yatmıyor. Sebebi de şu; erkek geçimi sağladığı için kadın itaat etmeli deniyor ama kadın da çalışabilir yani para kazanabilir. Erkek olmazsa biz bir hiç değiliz sonuçta hatta çalışıp kendi parasını kazanan birçok kadın var. Ben de bir genç kızım ve kendi emeğimle para kazanıp kendi paramı harcamak isterim. Eşime muhtaç yaşamak bana hiç iyi bir fikir gelmiyor. Tabiki de erkek bakmakla yükümlü, kadın çalışmak zorunda değil ama ben meslek sahibi olup kendimi geliştirerek kendi kazancımı sağlamak isterim. İtaat etme bir arkadaşlık gibi mi olur yani mesela şöyle diyelim ki eşim ve ben bir konuda zıt görüşteyiz ve bunu ikimiz güzelce konuşup ikimizin de memnun olacağı bir şekilde karar kılıp problemi çözmeli miyiz? Ya da diyelim ki ben telefona bakıyorum (kötü amaçlı değil) eşim de bakma diyor. Ben güvendiğim bir arkadaşımla buluşmak istiyorum eşim bana gidemezsin diyor. Dışarı çıkmak istesem çıkamazsın diyor. Çocuklar benimle gezmek istese hayır diyor. Para da vermiyor. İsteklerimizi çoğu zaman da almıyor. Her konuda zorluk çıkaran bir eşim var diyelim. Ona itaat etmem mi gerekiyor? Niçin böyle bir adama katlanayım ki, o olmasa hayatım daha iyiydi belki de. Üstelik kendi paramı kazanıp çok daha rahat bir şekilde yaşayabilirdim. Bu konuda sınır nedir?
Allah seni hayırlı bir kul, mutlu bir yuva kurucusu ve örnek bir mümine kılsın. Sorun hem önemli hem de senin içinde bulunduğun düşünce iklimini açıkça yansıttığı için cevap verirken sadece fetva değil, bir abla–ağabey sohbeti gibi bir üslupla konuşmamız uygun olur. Bu uzun ama derli toplu cevabı dikkatlice okumanı isterim.
İtaat Meselesi Dinimizde Nasıl Anlaşılmalı?
İslam’da kadının kocasına “itaati”, zulme boyun eğmesi, ezilmesi veya bir kölenin efendisine boyun eğmesi gibi anlaşılmaz. Bu bir sorumluluk paylaşımıdır. Aile bir gemidir; kaptanı vardır, rotası vardır. Allah bu düzende erkeğe kaptanlık sorumluluğu vermiştir. Ancak bu, erkeğin keyfine göre yönettiği bir diktatörlük değil Allah’ın emir ve yasaklarına göre hesap vereceği bir liderliktir.
Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) buyuruyor:
"Eğer bir kimsenin bir başkasına secde etmesini emredecek olsaydım, kadının kocasına secde etmesini emrederdim." (Tirmizî, Radâ’ 10.)
Bu hadis itaatin kutsiyetini, yani evlilikte saygının ne kadar büyük bir değer olduğunu vurgular. Ama bu bir zulüm çağrısı değil düzen ve merhamet temelli bir ilişki kurulması gerektiğini bildirir.
Kadın Çalışabilir mi? Kendi Parasını Kazanabilir mi?
Evet, kadın çalışabilir. Helal ve uygun bir işte çalışmasında, eşinin rızasıyla veya evini aksatmadan yaptığı sürece hiçbir sakınca yoktur. Ama buradaki asıl mesele şudur: Kadın çalışmak zorunda değildir ama erkek aile geçindirmek zorundadır. Bu Allah’ın erkeğe yüklediği bir sorumluluktur. Kadın isterse kazancını harcar, istemezse harcamaz. Erkek ise eşine ve çocuklarına harcamakla mükelleftir. Dolayısıyla ekonomik güç erkeğe haklılık kazandırmaz, kadına da keyfi isyan hakkı vermez.
Peki İtaatin Sınırı Nedir? Nerede Başlar, Nerede Biter?
İtaat, sadece "erkeğin dediği olacak" demek değildir. İslam’da itaatin sınırı vardır:
- Allah’a isyan olan yerde kula itaat yoktur. (Mesela namazı yasaklıyorsa, tesettüre karşı çıkıyorsa dinen dinlenmez.)
- Zulüm ve psikolojik baskı varsa, kadın bu itaatten sorumlu olmaz. (Hakaret eden, sürekli engelleyen, baskıcı bir adam varsa itaat değil, sabır + çözüm yolları aranır.)
- Ortak akıl ve merhamet varsa, itaat sevgidir, güzelliktir. (İki kişi anlaşarak yürür. Biri yürütmezse, ilişki sürmez.)
Örnek Olaylara Cevaplar:
- "Eşim telefona bakma diyor." Eğer kötü niyetin yoksa ve eşin sadece kıskançlık ya da güven problemiyle bunu söylüyorsa, burada eşine anlayışla yaklaşman güzel olur. Ama bu bir baskıysa, konuşularak çözülmeli.
- "Arkadaşla görüşmeye izin vermiyor." Kıskançlık mı, güvensizlik mi, kötü zan mı? Sebep makul değilse bu konuda da çözüm yolu şura ve danışma ile bulunmalı.
- "Para vermiyor, çocuklara bile izin vermiyor." Bu bir evliliğin sağlıklı devam etmesinin önüne geçer. Kadın böyle bir durumda aile büyükleriyle görüşebilir, dini danışma alabilir,gerekirse boşanmayı bile gündeme getirebilir. Çünkü İslam’da zulüm altında itaat istenmez.
Sözün Özü: İtaat, Arkadaşlığa Benzeyen Bir Saygıdır
İtaat, evliliğin bir gereği olarak erkeğin liderliğini kabul etmek demektir. Ancak bu, kadının yok sayıldığı bir kölelik değil, sevgiyle şekillenen bir dostluktur. Aynı Peygamberimiz sallallahü aleyhi vesellem buyurmuştur ki: "Sizin en hayırlınız, ailesine karşı en hayırlı olanınızdır. Ben de aileme karşı en hayırlı olanım." (Tirmizî, Menâkıb, 63) Bu hadisin geçtiği bir dinin erkeği, karısına efendilik değil refiklik yapar.
Son Söz: Genç Kız Kardeşim!
Senin gibi bilinçli, okumayı düşünen, kendi parasını helal yoldan kazanmak isteyen bir genç hanım ümmetin umududur. Ama unutma:
- Kadın, erkekten aşağı değildir.
- Evlilik, yarış değil, birlikteliktir.
- İtaat, ezilmek değil, aileyi ayakta tutma gayretidir.
- Evlilik, iki tarafın birbirini idare etmesiyle yürür.
Allah Teâlâ sana hayırlı bir eş nasip etsin. Senin kıymetini bilecek, sana “haydi beraber cennete yürüyelim” diyecek bir adamla yuva kurmayı nasip etsin.