Ölünün sağlığında yapmadığı ibadetleri varisleri kaza edebilir mi?

İbadetler vaktinde yapılırsa ona EDA etmek,

Bir arızadan dolayı aynı vakitte yeniden yapılırsa ona İADE etmek,

Vakti çıktıktan sonra yapılırsa da ona KAZA etmek deriz.

Ölen bir insanın eda ve iade imkânı vardır ama kaza imkânı yoktur. Hangi ibadeti ölenin arkasından kaza edip edemeyeceklerini şöyle özetleyebiliriz: 

1. Farz namazların ölenin arkasından kaza edilmesi: Dört mezhebin fukahasına göre ölenin arkasından sağlığında kılmadığı namazları kimse kaza edemez. Böyle bir başkasının kazasını kılma sağ insan için de mümkün değildir, ölen için de. Hanefi mezhebi fukahası böyle birinin yani namaz borcu bırakarak giden birinin yakınlarının, eğer ölen kişi vasiyet bıraktı ise bu konuda malının üçte birini aşmadan o vasiyet gereği HER NAMAZ İÇİN BİR FİDYE (yani bir fitre) verir demişlerdir.
2. Zekât borcunun ölenin arkasından kaza edilmesi: Mal bırakıp o mala göre de vasiyet yapmadıkça ölenin zekât borcunu kaza etmek yoktur. Hanefi mezhebi ulemasının görüşü budur. Zekât bir ibadettir, yapılırken niyet ister, ölen için o niyet imkânı yoktur.
3. Ramazan orucunun ölenin arkasından kaza edilmesi: Hanefi uleması ve pek âlimin görüşüne göre ölenin tutmadığı Ramazan oruçlarını arkasından kaza etmek yoktur.
4. Farz haccın ölenin arkasından kaza edilmesi: Malı var ve vasiyet yaptı ise, malın üçte biri o vasiyet için yeterli ise haccetmeyen birinin öldükten sonra haccı yapılabilir. Hanefi ulemasının içtihadı bu şekildedir.
5. Ölenin önceden yaptığı adağın o öldükten sonra yerine getirilmesi: Ölenin yapmış olduğu adak bir zamanla sınırlı adak idiyse o ölünce o zaman geçtiği için yerine getirilmesi mümkün olmaz.
   Söz konusu adak genel bir ibadetse namaz ise yapılmaz, o konuda bir vasiyeti varsa ve mal da bıraktı ise diğer adakları yerine getirilir.
6. Ölüye ait kefaretlerin kaza edilmesi: Ölen insana hayatta iken kefaret gerekti ama o onu yerine getirmedi ise mal bırakıp vasiyet yapması durumunda yerine getirilir. Hanefi ulemasının içtihadı bu şekildedir.

Bu özetten anlaşılıyor ki, mü'min ibadetleri ve görevleri vaktinde kendisi yapmadıkça ölümünden sonrasına açık kapı yok gibidir. Allah Teâlâ kullukta hepimizi muvaffak kılsın.