Yazılı Fetva

Hadis kaynağı olan kitaplardan hangilerinin ilmi değeri daha yüksektir?

2028
26.12.2021

Hadis kaynağı olarak Buharî ve Müslim isimleri ilk iki sırayı alıyor, bunu biliyoruz. Daha sonra gelenler arasında İbni Mace’nin de altıncı sırayı aldığını biliyoruz. Bu aradaki sıralamada Ebu Davud, Tirmizî ve Nesaî’nin sıralaması nasıldır? Hangisi daha değerlidir?

Buharî ve Müslim’in dışındaki dört kitaba SÜNEN adı verilmektedir. Bu kitapların ilmi değeri bakımından özellikle de ilk üçü için neredeyse ittifak edilmiş bir değer söz konusudur. Her birinin farklı bir özelliği öne çıkmaktadır. Bu kitaplarda Buharî ve Müslim’de bulunmayan pek çok hadis sahih olarak bulunmaktadır. Bu kitapları ilk iki sahih kitaptan ayıran bazı zayıf hadislerin de muhtevalarında bulunuyor olmasıdır. Ebu Davud, Tirmizî ve Nesaî müellifleri hadis ilminde zirve isimlerdir. Eserleri de birbirlerine göre farklı özellikleri ile ortaya çıkan eserlerdir.

Ebu Davud Süneni:

Ebu Davud kitabında fakihlerin kullandığı hadisleri toplamayı hedeflemiştir. Zühde, fezaile ve vaaza ait hadisler bu nedenle süneninde yoğun olarak bulunmamaktadır. Bu tutumu onun fakih kimliğini öne çıkarmaktadır. Fıkhî bir noktayı öne çıkarmak için uzun bir hadisi ihtisar ettiği de olmuştur. Kendisinden önceki hadis imamlarının kitaplarından da istifade ettiği anlaşılmaktadır.

Tirmizî Süneni:

Tirmizî’nin eseri hem Sünen hem Cami olarak anılır. Sened inceliğinde Müslim’i, fıkıh yönünde de Buharî’yi izlediği anlaşılmaktadır. Hadisin sıhhati ile alakalı derecelerden söz ettiği olur. Raviler hakkında not düşer. Önceki âlimlerin kanaatlerini zikreder.

Nesaî Süneni:

Ebu Davud’un sünenine benzer bir eserdir. Daha çok ahkâm hadislerini cem etmiştir. Ebu Davud gibi zühd ve vaaz hadislerini genellikle almamıştır. Nesaî, Ebu Davud ve Buharî’nin talebesidir. Tirmizî de Buharî’nin talebesidir. Ebu Davud aynı zamanda Ahmed bin Hanbel’in talebesidir ve ondan çok etkilendiği anlaşılmaktadır.

Bu üç kitabın her birinin diğerlerinden farklı özellikleri bulunmaktadır. Bu nedenle otorite âlimler arasında Buharî ve Müslim’den sonra hangi sıralama ile kabul edilecekleri konusunda Ebu Davud, Nesaî, Tirmizî diyen olduğu gibi her birini öne çıkaran farklı görüşler de olmuştur. Fıkıh penceresinden bakıldığında Ebu Davud, tertip ve tasnif bakımından Tirmizî, zayıf azlığı ve şartlarının ağırlığı bakımından ise Nesaî öne çıkabilir. Şüphesiz bu değerlendirme hadis âlimleri arasında farklı görüşlerle önümüze gelebilecek bir meseledir.

Allah onlardan razı olsun, bizi de istifade edip ihlaslı amele muvaffak olmakla şereflendirsin. Âmin.

Nureddin Yıldız